|
Αποφένια
Υπάρχει μια αμφιλεγόμενη αντιπαράθεση για το αν οι ασυνήθιστες
εμπειρίες είναι
συμπτώματα ψυχικής διαταραχής, αν ψυχικές διαταραχές
είναι αποτέλεσμα
ασυνήθιστων εμπειριών ή αν άνθρωποι με ψυχικές
διαταραχές είναι εξαιρετικά
επιδεκτικοί , ή ακόμα και ψάχνουν για τέτοιες
εμπειρίες.
-- Dr. Martina Belz-Merk
Η αποφένια είναι η αυθόρμητη αντίληψη συσχετίσεων και νοημάτων γεγονότων άσχετων μεταξύ τους. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον
K. Conrad το 1958 (Brugger).
Ο
Peter Brugger του τμήματος Νευρολογίας της Πανεπιστημιακής Κλινικής της Ζυρίχης, δίνει παραδείγματα αποφένιας από το βιβλίο Occult Diary (Απόκρυφο Ημερολόγιο) του
August Strindberg, με την περιγραφή του ψυχωτικού επεισοδίου του ίδιου το συγγραφέα:
Είδε "δυο διακριτικά μαγισσών, το κέρας του τράγου και τη σκούπα" σε
μια πέτρα και αναρωτήθηκε "ποιός δαίμονας ήταν που τα τοποθέτησε
...ακριβώς εκεί στο δρόμο μου αυτό το πρωινό". Τότε ένα κτίριο φάνηκε
σαν φούρνος και σκέφτηκε την Κόλαση του Δάντη.
Βλέπει κλαδιά στο έδαφος και τα βλέπει σαν να σχηματίζουν ελληνικά
γράμματα που τα ερμηνεύει ότι είναι το όνομα κάποιου και νιώθει ότι
τώρα ξέρει το όνομα του ανθρώπου που τον καταδιώκει. Βλέπει κλαδιά
στον πάτο ενός μπαούλου και τα βλέπει να σχηματίζουν την πεντάλφα.
Βλέπει μικρά χέρια σε στάση προσευχής όταν κοιτάζει ένα καρύδι με το
μικροσκόπιο και "με γέμισε με τρόμο".
Το τσαλακωμένο μαξιλάρι του μοιάζει "με μαρμάρινο κεφάλι με το στύλ
του Μιχαήλ Άγγελου". Ο Strindberg παρατηρεί ότι "τέτοια συμβάντα δεν
μπορούν να θεωρηθούν τυχαία, γιατί σε κάποιες μέρες το μαξιλάρι του
έπαιρνε τη μορφή τεράτων, γοτθικών gargoyle, δράκων, και μια νύχτα...
με χαιρέτησε ο ίδιο ο Σατανάς...".
Σύμφωνα με τον Brugger, "Η τάση να βλέπουμε συσχετίσεις μεταξύ φαινομενικά ασυσχέτιστων αντικειμένων ή ιδεών πιθανότατα συνδέει την ψύχωση με την δημιουργικότητα...η αποφένια και η δημιουργικότητα μπορεί να ιδωθούν και σαν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος". Τότε, κάποιοι από τους πιο δημιουργικούς ανθρώπους στο κόσμο πρέπει να είναι οι ψυχαναλυτές και οι θεραπευτές που χρησιμοποιούν τέστ όπως το τέστ Ρόρσαχ, και που βλέπουν πρότυπα παιδικής κακοποίησης πίσω από κάθε συναισθηματικό πρόβλημα. Ο Brugger σημειώνει ότι κάποιος ψυχαναλυτής νόμιζε ότι είχε βρει στοιχεία που υποστηρίζουν τη θεωρία του φθόνου του πέους, επειδή μετά από ένα τεστ περισσότερες γυναίκες από άντρες δεν επέστρεψαν τα μολύβια τους. Κάποιος άλλος ξόδεψε εννιά σελίδες σε ένα έγκυρο περιοδικό για να περιγράψει το πως οι χαραμάδρες στα πεζοδρόμια είναι γυναικείοι κόλποι και τα πόδια είνα πέη, και το παλιό ρητό περί του να μην πατάμε στις χαραμάδρες στην πραγματικότητα είναι μια προειδοποίηση να μείνουμε μακριά από το γυναικείο όργανο αναπαραγωγής.
Η έρευνα του Brugger υποδεικνύει ότι υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης επηρεάζουν την τάση να βρίσκουμε νόημα, πρότυπα και σημασία εκεί που δεν υπάρχουν και ότι η τάση αυτή σχετίζεται με την τάση για πίστη στο παραφυσικό.
*
Στη στατιστική η αποφένια ονομάζεται Σφάλμα Τύπου Ι , το να βλέπουμε πρότυπα εκεί που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. Είναι αρκετά πιθανό ότι η προφανής σημασία αρκετών ασυνήθιστων εμπειριών, οφείλεται στην αποφένια, π.χ. φαντάσματα και στοιχειώματα, ΦΦΜΗΣ, αριθμολογία, ο κώδικας της Βίβλου, ανώμαλη επίγνωση, πειράματα Γκάντσφελντ (Ganzfeld), οι περισσότερες μορφές μαντείας, οι προφητείες του Νοστράδαμου, απομακρυσμένη όραση και ένα πλήθος άλλων παραφυσικών και υπερφυσικών φαινομένων.
Σχετικές καταχωρίσεις: παρειδωλία, συμπαθητική μαγεία και συγχρoνικότητα.
Περισσότερες Πληροφορίες
Brugger, Peter. "From Haunted Brain to Haunted Science: A Cognitive Neuroscience View of Paranormal and Pseudoscientific Thought,"Hauntings and Poltergeists: Multidisciplinary Perspectives, edited by J. Houran and R. Lange (North Carolina: McFarland & Company, Inc. Publishers, 2001).
Leonard, Dirk M.A. and Peter Brugger, Ph.D. "Creative, Paranormal, and Delusional Thought: A Consequence of Right Hemisphere Semantic Activation?" Neuropsychiatry, Neuropsychology, and
Behavioral Neurology , 1998, Vol. 11, No. 4 pp. 177-183.
|
