Φαινόμενο Μπάρνουμ (Barnum)

Φαινόμενο Μπάρνουμ είναι το όνομα που έχει δωθεί σε ένα είδος υποκειμενικής επιβεβαίωσης κατά την οποία ένα άτομο βρίσκει προσωπικό νόημα σε προτάσεις που θα μπορούσαν ν' αφορούν πολλούς ανθρώπους.

Για παράδειγμα:

Έχετε μια ανάγκη οι άλλοι άνθρωποι να σας θαυμάζουν και να σας συμπαθούν
αλλά παρ' ολ' αυτά έχετε την τάση να είστε επικριτικός με τον εαυτό σας. Αν και
έχετε κάποιες αδυναμίες στην προσωπικότητά σας, γενικά μπορείτε να τις αντισταθμίζετε. Έχετε σημαντικές ικανότητες τις οποίες δεν έχετε χρησιμοποιήσει
προς όφελος σας. Πειθαρχημένος και με αυτο-έλεγχο εξωτερικά, εσωτερικά όμως έχετε την τάση ν' ανησυχείτε και να είστε ανασφαλής. Κατά καιρούς έχετε σοβαρές αμφιβολίες για το αν έχετε πάρει τις σωστές αποφάσεις ή αν έχετε κάνει το σωστό πράγμα.

Αν αυτές οι προτάσεις μοιάζουν σαν να είναι βγαλμένες από μια στήλη αστρολογίας κάποιας εφημερίδας, αυτό συμβαίνει γιατί όντως έχουν βγαλθεί από μια τέτοια. Τέτοιοι ισχυρισμοί ονομάζονται μερικές φορές και προτάσεις Barnum και είναι ένα αποτελεσματικό συστατικό στο ρεπερτόριο αυτών που κάνουν "ακροάσεις": αστρολόγοι, χειρομάντες, ψυχικοί κλπ.

Αν αυτές οι προτάσεις εμφανιστούν σε κάποιο τεστ προσωπικότητας όπου κάποιος πιστεύει ότι έχει δημιουργηθεί αποκλειστικά γι' αυτόν, τότε συχνά το άτομο αυτό επιβεβαιώνει την ακρίβεια των προτάσεων και συνεπώς προσδίδει μια εγκυρότητα στην τεχνική που χρησιμοποιήθηκε για να τις παράξει. Αν οι προτάσεις Barnum επιβεβαιωθούν και έχουν προέλθει από τη συνεδρία με κάποιο μέντιουμ ή ψυχικό, τότε η επιβεβαίωση αυτή προσδίδει και μια εγκυρότητα στις ψυχικές δυνάμεις του μέντιουμ.

Το "Φαινόμενο Μπάρνουμ" είναι μια έκφραση που φαίνεται να προήλθε από τον ψυχολόγο Paul Meehl ως ένα φόρο τιμής στον P. T. Barnum, άνθρωπο των τσίρκων, που είχε τη φήμη μεγάλου ψυχολογικού χειραγωγού και που λέγεται ότι ισχυριζόταν πως "έχουμε κάτι για τον καθένα".

Σχετικές καταχωρίσεις: ψυχρό διάβασμα και φαινόμενο Φόρερ

Περισσότερες πληροφορίες

Dickson, D.H., & Kelly, I.W. "The 'Barnum effect' in personality assessment: A review of the literature," Psychological Reports , 57, 367-382, (1985).

Forer, B.R.. (1949) "The Fallacy of Personal Validation: A classroom Demonstration of Gullibility," Journal of Abnormal Psychology, 44, 118-121.

Hyman, Ray. "'Cold Reading': How to Convince Strangers That You Know All About Them," The Skeptical Inquirer Spring/Summer 1977.

Randi, James. Flim-Flam! (Buffalo, New York: Prometheus Books,1982).

Randi, James. Video. NOVA. "Secrets of the Psychics."

Rowland, Ian. The Full Facts Book of Cold Reading, 3rd. ed (2000).

Steiner, Robert A. Don't Get Taken! - Bunco and Bunkum Exposed - How to Protect Yourself (Wide-Awake Books 1989) .