• Εισαγωγή • Συντελεστές • Περιαστικοί Μύθοι • 'Aρθρα • Συχνές Ερωτήσεις • Επικοινωνία
 
« « Επιστροφή στο Αλφαβητικό ευρετήριο

 

Υποσυνείδητα μηνύματα

Κάτι είναι υποσυνείδητο* όταν είναι κάτω απ' τα όρια του συνειδητού (της ελάχιστης ανιχνεύσιμης αίσθησης).

Εξ' ορισμού, οτιδήποτε βρίσκεται πραγματικά κάτω από το επίπεδο της ανιχνεύσιμης αίσθησης δεν θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό. Ωστόσο, λέγεται γενικά ότι το υποσυνείδητο βρίσκεται πέρα από το όριο της συνειδητής αντίληψης. Υπάρχει μια διαδεδομένη αντίληψη, που δεν υποστηρίζεται ισχυρά από εμπειρική έρευνα, ότι η συμπεριφορά ενός ατόμου μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από υποσυνείδητα μηνύματα των οποίων δεν αντιλαμβάνεται την παρουσία και το περιεχόμενο. Έτσι, πιστεύεται ότι κάποιος μπορεί να επηρεάζει συμπεριφορές απευθύνοντας λεληθότως εικόνες και λέξεις στο ασυνείδητο. Εάν ίσχυε κάτι τέτοιο, οι διαφημιστές θα μπορούσαν να παραπλανούν τον καταναλωτή κρύβοντας στις διαφημίσεις τους υποσυνείδητα μηνύματα. Η κυβέρνηση, ή ακόμα και οποιοσδήποτε, θα μπορούσε να ελέγχει το μυαλό και το σώμα μας στέλνοντάς μας κρυφά υποσυνείδητα μηνύματα. Οι μαθητές θα μπορούσαν να μαθαίνουν ακούγοντας μουσική που να περιέχει κρυμμένα μηνύματα. Δυστυχώς. "… χρόνια ερευνών έδειξαν πολύ περιορισμένη επίδραση των υποσυνείδητων ερεθισμάτων" και καμία απόδειξη δεν προέκυψε για την αποτελεσματικότητά τους στην αλλαγή συμπεριφοράς ( Hines , 312).

Το γεγονός ότι δεν υπάρχει σχεδόν καμία επιστημονική απόδειξη της χρησιμότητας των υποσυνείδητων μηνυμάτων δεν εμπόδισε πολλές εταιρίες από το να παράγουν και να βγάζουν στην αγορά κασέτες, οι οποίες υποτίθεται ότι επικοινωνούν απευθείας με το υποσυνείδητο ενθαρρύνοντας τον «ακροατή» να μην κλέβει ή να καθοδηγούν τον «ακροατή» στο να έχει κουράγιο και να πιστεύει στη δύναμή του/της να επιτύχει σημαντικά πράγματα. Οι καταναλωτές ξοδεύουν πάνω από $50.000.000 κάθε χρόνο σε προϊόντα αυτοβοήθειας μέσω του υποσυνειδήτου (Journal of Advertising Research, Dennis Love , Sacramento Bee , 9-14-2000). To Hypnotictapes.com προσφέρει μεγάλη ποικιλία τέτοιων κασετών που δημιουργήθηκαν από τον James H . Schmelter, υπνοθεραπευτή με MBA και, κατά ιδίαν δήλωση, ειδικό στη συνεργιστική επιστήμη. Εάν τα προϊόντα του Schmelter δεν είναι του γούστου σας, δοκιμάστε το Mindwriter Subliminals … A Breakthrough In Human Reprogramming (Υποσυνείδητα Μηνύματα… Επανάσταση στον Επαναπρογραμματισμό του Ανθρώπινου Μυαλού).

Είναι αλήθεια ότι μπορούμε να αντιληφθούμε πράγματα ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε. Ωστόσο, εκείνοι που βάζουν μηνύματα σε κασέτες και από πάνω ηχογραφούν μουσική έτσι ώστε τα μηνύματα να καλυφθούν από τη μουσική ή άλλους ήχους, ίσως είναι χρήσιμο να θυμούνται ότι εάν τα μηνύματα καλυφθούν από άλλους ήχους, το μοναδικό πράγμα που θα μπορέσει κάποιος να αντιληφθεί είναι οι ήχοι που υπερκαλύπτουν τα μηνύματα. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι υπάρχει άνθρωπος που να μπορεί να ακούσει ένα μήνυμα θαμμένο κάτω από άλλους ήχους εκτός κι αν το μήνυμα αυτό είναι διακριτό. Φυσικά, εάν το μήνυμα διακρίνεται ξεκάθαρα, τότε δεν είναι υποσυνείδητο.

Η πεποίθηση ότι τα υποσυνείδητα μηνύματα έχουν τη δύναμη να καθοδηγούν την ανθρώπινη συμπεριφορά φαίνεται πως προέκυψε το 1957 από τον James Vicary, έναν διαφημιστή που ισχυρίστηκε ότι αύξησε σε ένα σινεμά τις πωλήσεις ποπ-κορν και Coca-Cola κατά περίπου 58% και 18% αντίστοιχα, απλά αναβοσβήνοντας τα μηνύματα «Πιείτε Coca-Cola» και «Πεινάτε-Φάτε Ποπ-Κορν». Παρόλο που έχει αποδειχθεί ότι αυτός ο ισχυρισμός είναι απάτη και κανένας δεν έχει καταφέρει να αναπαράγει το γεγονός, η πίστη στο θρύλο παρατείνεται. Αυτή η ιστορία και πολλές άλλες ξαναειπώθηκαν από τον Vance Packard στο βιβλίο The Hidden Persuaders (1957), του οποίου η ανάγνωση ήταν υποχρεωτική για μια γενιά φοιτητών.

Η πίστη στα υποσυνείδητα μηνύματα έφτασε σε σουρεαλιστικό απόγειο το 1980 με την έκδοση του βιβλίου To όργιο στο πιάτο με τα μύδια και άλλα υποσυνείδητα μηνύματα που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ για να χειραγωγήσουν τη συμπεριφορά σας ( The Clam - Plate Orgy and Other Subliminals the Media Use To Manipulate Your Behavior ) του Wilson Bryan Key . Το βιβλίο επανεκδόθηκε με τον πιο σέξι τίτλο: Υποσυνείδητες Περιπέτειες στην Ερωτική Τέχνη ( Subliminal Adventure in Erotic Art ). O Key ισχυρίζεται ότι προκειμένου οι διαφημιστές να καθοδηγήσουν τη συμπεριφορά, χρησιμοποιούν υποσυνείδητα μηνύματα πολύ ισχυρής σεξουαλικής φύσεως τα οποία περιλαμβάνουν σέξι φιγούρες και τη λέξη «σεξ» σε εικόνες από παγάκια και φαγητό. Παρατηρώντας προσεκτικά ένα μενού του Howard Johnson, o Key είδε ότι το πιάτο με τα μύδια που απεικονιζόταν στο μενού ήταν στην πραγματικότητα αναπαράσταση ενός σεξουαλικού οργίου μεταξύ διαφόρων ανθρώπων και ενός γαιδάρου (σ.τ.μτφ.: προφανώς μια κλασσική περίπτωση παρειδωλίας). Μεταξύ άλλων αβάσιμων ισχυρισμών του Key είναι και το ότι το ασυνείδητο επεξεργάζεται υποσυνείδητα μηνύματα με την ταχύτητα του φωτός. Στην πραγματικότητα, η γρηγορότερη νοητική επεξεργασία γίνεται με περίπου 40 μίλια την ώρα (Hines).

Παρόλο που δεν υπάρχει καμία εμπειρική απόδειξη της αποτελεσματικότητας της υποσυνείδητης διαφήμισης, το 1974 η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών (FCC) εξέδωσε εντολή ότι οι εκπομπές που εν γνώσει τους μεταδίδουν υποσυνείδητες διαφημίσεις λειτουργούν «ενάντια στο κοινό καλό». Τον Σεπτέμβριο του 2000, οι γερουσιαστές Ron Wyden του Oregon και John Breaux της Louisiana παραπονέθηκαν στην Επιτροπή για μια διαφήμιση των Ρεπουμπλικάνων στην οποία αναβόσβηνε η λέξη « ΠΟΝΤΙΚΙΑ» (ή «ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΕΣ») (σ.τ.μτφ.: τα ποντίκια στα αγγλικά είναι RATS ενώ οι γραφειοκράτες BUREAUCRATS) στην οθόνη για 1/30 του δευτερολέπτου. "Έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι τα κανάλια βγάζουν στον αέρα τηλεοπτικές διαφημίσεις που περιέχουν υποσυνείδητα μηνύματα προσβάλλοντας το κοινό καλό" είπαν, προφανώς αγνοώντας το γεγονός ότι είναι απίθανο κάτι που δεν μπορεί να καταγραφεί από τον εγκέφαλο να επηρεάσει τους θεατές ή να παραβιάσει οτιδήποτε άλλο εκτός των λογικών ορίων της ευπιστίας.

[Σημείωση: Ο πρωτότυπος αγγλικός όρος είναι Subliminal και η ακριβής μετάφραση του είναι παρασυνειδησιακός και όχι υποσυνείδητος. Η χρήση όμως του όρου "υποσυνείδητη διαφήμιση" έχει μάλλον καθιερωθεί για το "subliminal advertising" οπότε και υιοθετείται και εδώ]

Σχετικές καταχωρίσεις: ύπνωση, έλεγχος του νου (πλύση εγκεφάλου) και παρειδωλία


Περισσότερες Πληροφορίες

Cooper, J., & Cooper, G. 2002. Subliminal motivation: A story revisited . Journal of Applied Social psychology . 32, 11, pp. 2213-2227.

Epley, Nicholas, Kenneth Savitsky, and Robert A. Kachelski. 1999. "What Every Skeptic Should Know About Subliminal Persuasion." Skeptical Inquirer . September/October.

Hines, Terence. Pseudoscience and the Paranormal (Buffalo, NY: Prometheus Books, 1990).

Vokey, J . and J. Read. "Subliminal Messages: Between the Devil and the Media," American Psychologist (1985) , pp. 1231-1239.

 
Copyright © skepdic.gr
Κεντρική σελίδα Κεντρική σελίδα