|
Παθολογική Επιστήμη
Ο όρος "Παθολογική Επιστήμη" επινοήθηκε από το Νομπελίστα χημείας Irving Langmuir σε μια παρουσίαση που είχε κάνει στο εργαστήριο Knolls Atomic Power Laboratory της General Electric λίγα χρόνια πριν από το θάνατό του το 1957. Ο Langmuir περιέγραψε σαν τυπικές περιπτώσεις κάποιες οι οποίες περιλαμβάνουν πράγματα όπως οι μετά βίας ανιχνεύσιμοι αιτιώδεις παράγοντες που παρατηρούνται στα όρια της αντίληψης, οι οποίοι όμως παρ' ολ' αυτά θεωρούνται ότι ανιχνεύθηκαν με μεγάλη ακρίβεια. Οι υποστηρικτές προτάσσουν ευφάνταστες θεωρίες οι οποίες αντιτίθενται στην εμπειρία ενώ αντικρούουν την όποια κριτική με ad hoc δικαιολογίες. Και το πιο διαφωτιστικό είναι ότι μόνο οι υποστηρικτές μπορούν να αναπαράγουν τ' αποτελέσματα. Οι επικριτές δεν μπορούν να επαναλάβουν τα πειράματα.
Ο Langumuir εδωσε πολλά παραδείγματα, συμπεριλαμβανομένων των πειραμάτων εξω-αισθητηριακής αντίληψης (ESP) και των ακτίνων Ν του Blondlot, και δήλωσε ότι
Αυτές είναι περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει καμία ανεντιμότητα αλλά οι άνθρωπου ξεγελάστηκαν από την έλλειψη κατανόησης σχετικά με το τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι στους εαυτούς τους αν παρασυρθούν από υποκειμενικές εντυπώσεις, ευσεβείς πόθους ή ανεπαίσθητες επιδράσεις. Αυτά είναι παραδείγματα παθολογικής επιστήμης. Είναι πράγματα που έχουν τραβήξει μεγάλο μέρος της προσοχής. Συνήθως έχουν εκδοθεί εκατοντάδες εργασίες πάνω σ' αυτά. Μερικές φορές έχουν κρατήσεις έως και 15 ή 20 χρόνια και μετά σταδιακά ξεθώριασαν.
Ο Langumuir επισκέφθηκε το εργαστήριο του J.B. Rhine στο πανεπιστήμιο Duke όπου ο Rhine ισχυριζόταν ότι είχε θετικά αποτελέσματα με πειράματα ESP τα οποία δεν μπορούσαν ν' αποδοθούν στην τύχη και μάλλον οφείλονταν σε κάποιου είδους ψυχική δύναμη. Ο Langmuir όμως βρήκε ότι ο Rhine δεν υπολόγιζε όλα τα δεδομένα. Άφηνε εκτός τ' αποτελέσματα αυτών που πίστευε ότι μάντευαν τις κάρτες Zener επίτηδες λάθος. "Ο Rhine πίστευε ότι τ' άτομα που τον αντιπαθούσαν μάντευαν λάθος για να τον πικάρουν. Συνεπώς πίστευε ότι θα ήταν παραπλανητικό να συμπεριληφθούν τα σκορ τους"(Park 2000, 42). Ο Rhine συμπέρανε ότι κάποιοι μάντευαν επίτηδες λάθος επειδή τα σκορ τους ήταν πολύ χαμηλά για να έχουν δημιουργηθεί από τύχη. "Όντως, είχε πειστεί ότι τα αφύσικα χαμηλά σκορ ήταν τόσο σημαντικά για την απόδειξη της ύπαρξης του ESP όσο και τ' αφύσικα υψηλά σκορ"(ibid.).
Ο A. Cromer, σχολιάζοντας τα χαρακτηριστικά της παθολογικής επιστήμης που έδωσε ο Langumuir, σημείωσε ότι οι επιστήμονες συχνά δεν είναι πολύ καλοί κριτές της επιστημονικής διαδικασίας. Ακόμα και οι καλύτερες προθέσεις μπορούν να υπονομευθούν από την αυταπάτη. Η καλή επιστήμη δεν είναι μόνο θέμα εντιμότητας ή σοφίας. Επίσης,
Η πραγματική ανακάλυψη φαινομένων που εναντιώνονται σε όλη την προηγούμενη επιστημονική εμπειρία είναι πολύ σπάνια, ενώ η απάτη, η νοθεία, η ηλιθιότητα και τα σφάλματα που προκύπτουν από τον υπερ-ενθουσιασμό, είναι πολύ κοινά. (Cromer 1993)
Μήπως οι παρατηρήσεις του Langumuir υποδηλώνουν ότι οι επιστήμονες πρέπει να αποφεύγουν αμφιλεγόμενα θέματα όπως τα prions, την υποβοηθούμενη επικοινωνία, την ψυχρή σύντηξη, την οργόνη, το ESP και την ενέργεια μηδενικού σημείου; 'Όχι. Αυτό που τεκμαίρεται είναι ότι οποιοσδήποτε επιστήμονας κάνει οποιαδήποτε έρευνα πρέπει να προχωράει με προσοχή, με διερευνητικότητα, με μια αίσθηση της ιστορίας της επιστήμης και με επίγνωση των τάσεων της ανθρώπινης φύσης οι οποίες μπορούν να παρασύρουν και τους πιο σοφούς των ανθρώπων. Αυτό που επίσης τεκμαίρεται είναι ότι το να δείξει κάποιος λίγο ή καθόλου ενδιαφέρον στο ν' αφήσει τον εαυτό του ή κάποιον άλλο να αποδείξει ότι η φανταστική του θεωρία είναι λάθος, ενώ παράλληλα να απαντά αμέσως σε κάθε ένσταση με ad hoc υποθέσεις, είναι δείγμα παθολογικής επιστήμης, αν όχι ψευδοεπιστήμης.
Σχετικές καταχωρίσεις:ad hoc υπόθεση, Blondlot και Ακτίνες Ν, ενίσχυση από την κοινότητα, πόλωση επιβεβαίωσης, ελεγχόμενη μελέτη, η λεπίδα του Όκκαμ, φαινόμενο placebo, επιλεκτική κρίση, επιστήμη, υποκειμενική επιβεβαίωση, ανεκδοτολογικά πειστήρια και ευσεβείς πόθοι.
Περισσότερες Πληροφορίες
Cromer, A., "Pathological Science: An Update," Skeptical Inquirer, SUMMER 1993 (vol 17, no. 4).
Langmuir, Irving (transcribed and ed., Robert N. Hall). Pathological science. Physics Today 42 (Oct. 1989): 36-48.
Park, Robert L. Voodoo Science: The Road from Foolishness to Fraud (Oxford U. Press, 2000).
|
